Chăm sóc cây Cam, quýt giai đoạn từ lúc nuôi quả đến thu hoạch rất quan trọng, đây là giai đoạn quả phát triển mạnh, khả năng tích lũy đường bột trong quả tăng cao nên cây cần rất nhiều dưỡng chất thiết yếu để giúp cho quả ngọt, hương vị thơm ngon và không bị nứt.
Để cây cam, quýt thời kỳ này sinh trưởng và phát triển tốt bà con cần chú ý:
Chăm sóc
Cắt tỉa, tạo tán giúp cho cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả: Giai đoạn cắt tỉa chính của cây cam, quýt là vào mùa đông, thời điểm sau mỗi vụ thu hoạch. Còn giai đoạn này cắt tỉa với mục đích tập trung dinh dưỡng cho quả. Tiến hành cắt bỏ các cành bị sâu, cành bệnh, cành vượt. Chọn ngày nắng ráo để cắt tỉa. Cắt tỉa định kỳ hàng tháng sẽ giúp vườn thông thoáng, giảm sâu bệnh gây hại.
Thường xuyên làm sạch cỏ quanh gốc theo hình chiếu của tán cây, để hạn chế việc cạnh tranh dinh dưỡng, trú ngụ, xâm nhập của sâu bệnh. Phần cỏ còn lại trong vườn cần được giữ lại với mục đích giữ ẩm cho vườn, chống xói mòn, rửa trôi. Nếu cỏ quá cao có thể dùng máy cắt ngắn trả lại phân xanh cho đất.
Cây cam, quýt là loại cây ưa ẩm nhưng không chịu úng vì vậy vào mùa khô cần tưới nước bổ sung để cho độ ẩm của đất đạt từ 60-70% là tốt nhất, vào mùa mưa cần thoát nước kịp thời tránh để cho vườn bị đọng nước quá 2 ngày sẽ làm thối rễ tơ. Có thể áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt nhằm tiết kiệm nước tưới và chủ động được việc cung cấp dinh dưỡng cho cây thông qua tưới nước.
Bón phân
Đối với diện tích thời kỳ kiến thiết cơ bản cần ngắt bỏ quả và bón phân lần 2 vào tháng 5-6 để bón thúc lộc hè, cung cấp thêm dinh dưỡng cho cây phát triển bộ khung, tán với lượng phân tính cho 10 cây như sau:
Cây 1-2 năm: 0,6-0,8 kg đạm ure + 1-1,2 kg kali clorua.
Cây 3-4 năm: 0,9-1,2 kg đạm ure + 1,2-1,6 kg kali clorua.
Đối với diện tích thời kỳ kinh doanh (cây từ 5-6 năm trở lên): Bón lần 2 vào tháng 5-6 để thúc lộc hè, cung cấp thêm dinh dưỡng cho quả với lượng phân tính cho 10 cây như sau: 1,8-2,4 kg đạm ure + 2,4-3,2 kg kali clorua cho; ngoài ra có thể bón bổ sung các loại phân vi lượng qua lá để nâng cao chất lượng quả và căn cứ vào năng suất quả của vụ trước mà điều chỉnh lượng phân bón phù hợp cho từng cây.
Bón phân lần 3 vào tháng 8-9 nhằm thúc lộc thu và cung cấp thêm dinh dưỡng cho cây, cho quả với lượng phân bón như lần 2.
 |
| Bón phân theo hình chiếu tán lá |
Cách bón: Dùng cuốc đào rãnh hoặc cuốc hố theo mép ngoài hình chiếu tán cây, rãnh sâu 25-30 cm, rộng 20-25 cm (tuỳ lượng phân bón), trộn đều các loại phân bón, bón vào rãnh và tiến hành lấp đất ngay.
Phòng trừ sâu bệnh
Ở giai đoạn này cây cam, quýt thường bị sâu đục cành, thân, gốc, bọ xít xanh, nhện đỏ, nhện rám vàng, rệp, ruồi vàng đục quả, bệnh nứt thân chảy nhựa (nứt thân sùi bọt), bệnh vàng lá thối rễ, bệnh vàng lá gân xanh... gây hại; trong đó đặc biệt chú ý phòng trừ sâu đục cành, thân, gốc, ruồi vàng đục quả, bệnh nứt thân chảy nhựa và bệnh vàng lá thối rễ.
Đối với sâu đục cành, thân, gốc: Trưởng thành sâu đục cành là con xén tóc màu xanh, trưởng thành sâu đục thân là con xén tóc màu nâu, trưởng thành sâu đục gốc là con xén tóc hoa (xén tóc sao). Trưởng thành đẻ trứng từ tháng 5 đến tháng 6, trứng đẻ vào nách lá ngọn, cành tăm, vỏ, khe nứt của thân, gốc sau đó đục vào trong ngọn, cành, thân, gốc. Sâu gây hại trong đó 8 đến 10 tháng làm cây sinh trưởng kém, lá vàng dần, năng suất giảm, hại nặng làm cây chết.
 |
| Sâu đục gốc cây cam |
Biện pháp phòng trừ: Tháng 2 hàng năm, tiến hành quét vôi hoặc thuốc Boocdo quanh thân, gốc cây để hạn chế xén tóc đẻ trứng. Tháng 4-6, bắt diệt xén tóc vào sáng sớm và chiều tối. Dùng gai mây hoặc dây sắt luồn vào lỗ đục để tiêu diệt sâu non. Tỉa cành thường xuyên để cành thông thoáng; cắt cành mới héo do sâu đục cành gây ra. Dùng xi lanh bơm nước thuốc trừ sâu (ví dụ như thuốc Patox 95SP, …) hoặc dùng bông thấm nước thuốc nhét vào lỗ đục, sau đó lấy đất thịt bịt kín lỗ đục lại. Cây bị hại quá nặng thì cưa tận gốc, nếu dùng làm củi nên đun hết trước mùa xuân, nếu sử dụng vào việc khác phải ngâm nước để tiêu diệt nhộng.
Đối với ruồi vàng đục quả: Gây hại giai đoạn quả từ chuyển hóa đường đến chín, hại nặng vào cuối tháng 10 đầu tháng 11. Sâu non của ruồi vàng là dạng dòi. Dòi đục ăn thịt quả làm quả cam quýt bị thối, rụng sớm.
Biện pháp phòng trừ: Đốn tỉa cành tạo cho vườn thông thoáng. Thu hoạch quả kịp thời. Thu nhặt quả bị hại đem chôn với vôi. Dùng các loại bẫy bả để diệt ruồi trưởng thành: Vizubon-D, bẫy protein, bẫy chua ngọt... Dùng thuốc Patox 4GR rắc quanh gốc cây để trừ nhộng.
 |
| Bẫy ruồi vàng đục quả |
Đối với bệnh nứt thân chảy nhựa (nứt thân sùi bọt): Bệnh do nấm gây ra, thường hại ở phần gốc sát mặt đất, vườn cây rậm rạp, ít ánh sáng. Bệnh phát sinh gây hại nặng vào mùa mưa, những vườn bị úng nước, bón phân mất cân đối bị hại nặng hơn. Bệnh làm cho cây sinh trưởng chậm, làm giảm năng suất, cây suy yếu và chết.
 |
| Bệnh nứt thân chảy nhựa hại cây quýt |
Biện pháp phòng trừ: Thoát nước tốt cho vườn cây. Tỉa cành, tạo tán cho vườn cây thông thoáng. Dùng dao cạo sạch phần vỏ quanh vết bệnh (cạo đến phần gỗ) sau đó sử dụng thuốc Boocdo, Đồng oxyclorua hoặc Mataxyl 500WP pha đậm đặc quét lên vết bệnh vừa cạo, quét 2-3 lần cách nhau 3-5 ngày; sau khi quét thuốc vào vết vừa cạo, pha loãng thuốc theo hướng dẫn trên bao bì rồi phun lên cây để diệt nấm.
Đối với bệnh vàng lá thối rễ: Bệnh do 3 loại nấm (Fusarium, Pythium, Phytophthora), có thể cả tuyến trùng gây ra. Bệnh hại nặng trong mùa mưa, những diện tích gần khe nước, các chân đất thoát nước kém, trong điều kiện thừa nước sẽ làm thối rễ, nấm bệnh dễ xâm nhập. Đất trồng bón nhiều phân hóa học, ít bón vôi, độ pH của đất thấp nấm bệnh phát triển mạnh. Bệnh hại làm cây sinh trưởng kém, giảm năng suất, chất lượng, bệnh hại nặng làm chết cây.
Để trừ bệnh vàng lá thối rễ là rất khó khăn, tốn kém và mất rất nhiều thời gian thì cây mới có thể phục hồi. Vì vậy phải chú ý thực hiện tốt các biện pháp phòng, trừ bệnh như sau:
Biện pháp phòng bệnh: Chọn cây giống khỏe, sạch bệnh. Vườn thoát nước tốt. Tỉa cành, tạo tán làm cho vườn cây thông thoáng. Bón vôi vào đầu mùa mưa để sát khuẩn, ngăn ngừa nấm bệnh và nâng độ pH của đất giúp cây sinh trưởng phát triển tốt. Tăng cường sử dụng cân đối phân hữu cơ với phân hóa học. Hàng năm sử dụng phân hữu cơ hoai mục kết hợp với nấm đối kháng Trichoderma, Streptomyces bón cho cây từ 3-4 lần để tăng sinh khối vi sinh vật có ích, giúp đối kháng và tiêu diệt các loài nấm bệnh lưu tồn trong đất.
 |
| Rễ bị thối do bệnh vàng lá thối rễ gây ra |
Biện pháp trừ bệnh: Cần thường xuyên thăm vườn để phát hiện sớm cây bị bệnh và thực hiện các bước “bắt buộc” như sau:
Bước 1: Làm mọi cách để cho vườn được khô ráo.
Bước 2: Xới nhẹ gốc, móc bỏ phần đất đã lấp cổ rễ, để cổ rễ nằm thoáng trên mặt đất và dễ dàng tiếp xúc khi xử lý với thuốc, cắt rễ bị thối và cành lá vàng loại bỏ khỏi vườn.
Bước 3: Phun (hoặc tưới) một trong các loại thuốc trừ nấm như: Aliette 800WG, Alpine 80WDG, Ridomil Gold 68WG...xung quanh gốc 2-3 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày, pha với nồng độ 0,3% (pha 30g/10lít nước/gốc). Cùng với việc phun thuốc trừ bệnh có thể cung cấp dinh dưỡng cho cây qua lá để giúp cây nhanh hồi phục (có thể sử dụng phân bón đầu trâu 502).
 |
| Nông dân xã Quang Thuận, huyện Bạch Thông phun thuốc trừ bệnh vàng lá thối rễ |
Bước 4: Sau phun thuốc trừ nấm bệnh lần cuối ít nhất 20 ngày thì dùng nấm đối kháng Trichoderma tưới hoặc rải thẳng vào khu vực rễ quanh gốc với lượng khoảng 5-10g/gốc kết hợp bón bổ sung phân kích rễ (lân đỏ, Denta boking) để giúp rễ mau phục hồi.