Cây mỡ (Manglietia Glaauca) là loại cây lấy gỗ được trồng phổ biến tại tỉnh Bắc Kạn. Gỗ mỡ dùng trong xây dựng, mềm, dễ chế biến, có thể làm gỗ dán lạng, vỏ bút chì hoặc nguyên liệu giấy và các đồ mộc thông thường khác. Ước tính năm 2010 toàn tỉnh Bắc Kạn trồng được khoảng 6.000ha, dự kiến năm 2011 trồng thêm 1.200 ha.
|
|
|
Quả mỡ chín
|
Cây gỗ cao 25 - 30m, thân thẳng tròn, vỏ mầu mốc trắng, hoa lưỡng tính mầu trắng, quả phức hình chùy, ra hoa tháng 2 - 3, quả chín tháng 8 - 9.
Khi quả chín thường vỏ có màu xám với các đốm trắng, ở một số mắt quả nứt để lộ hạt đỏ ra ngoài, hạt bên trong màu đen và cứng. Quả thường thu hái từ 30/8 - 15/9. Thời gian thu hái tốt nhất là vào lúc lâm phần có từ 20 - 30% số cây có quả nứt để lộ hạt đỏ ra ngoài.
 |
|
Quả mỡ mới được thu hái về được phơi ở nắng nhẹ
|
Quả mỡ được tiến hành thu hái và chế biến chủ yếu trong tháng 9. Tỷ lệ chế biến: 18 - 22 kg quả/1 kg hạt. Nếu thu hái những quả chưa đủ độ chín thì mất 35 - 40 kg mới thu được 1kg hạt mỡ.
|
|
| |
 |
|
Ngâm và đãi sạch vỏ đỏ
|
Quả mỡ sau khi thu hái về đem rải đều, phơi dưới nắng nhẹ để tách hạt ra, những hạt chưa tách được có thể dùng que tre để tách lấy hạt. Hạt đỏ sau khi được tách ra mang ngâm vào nước lã 2 - 3 ngày, khi thấy vỏ ngoài trương lên vớt ra đãi sạch thu lấy hạt đen. Hạt mỡ được hong khô ở nơi râm mát, khi hạt đã ráo nước cho vào bảo quản. Trọng lượng 1000 hạt: 39,9g.
 |
|
Trong 1kg hạt có khoảng 25.000 hạt
|
Mỗi cân quả tươi có giá khoảng 3.000 - 5.000 đồng. Hạt mỡ đủ tiêu chuẩn có giá khoảng 200.000 - 300.000 đồng/kg tùy sản lượng hàng năm của cây mỡ. Đây là một nguồn thu nhập đáng kể cho các hộ trồng rừng.
Tuy nhiên để đảm bảo chất lượng hạt giống và cây giống cần chú ý thu hái giống ở lâm phần giống từ 8 tuổi trở lên, chu kỳ sai quả 2 - 3 năm, thu hái khi trong lâm phần có từ 20 - 30% số cây có quả nứt để lộ hạt đỏ ra ngoài, không thu hái quả non và khi thu hái không được bẻ cành.
Các cơ quan chức năng cần có biện pháp quản lý để việc thu hái và chế biến hạt mỡ trở thành ngành nghề đặc trưng đem lại thu nhập cho người dân miền núi Bắc Kạn./.